“Według prognoz do 2030 r. liczba osób dotkniętych głodem może przekroczyć 840 mln. Problem ten nie wynika tylko z braku właściwej dystrybucji pożywienia. Oszacowano, że gdyby model diety charakterystyczny obecnie dla państw Unii Europejskiej, w tym Polski, a więc silnie oparty na produktach pochodzenia zwierzęcego, został przeniesiony na całą populację Ziemi (…), to do wyprodukowania odpowiedniej ilości pożywienia konieczna byłaby aż czterokrotność powierzchni naszej planety” [fragment raportu].

[źródło: Pixabay.com, autor: geralt]

Niewiedza, ignorancja, czy egoizm?

Czy mając świadomość nadchodzącej katastrofy możemy i czy mamy prawo nadal udawać, że istniejący model systemu żywnościowego jest prawidłowy i powinien być kontynuowany? Czy wygoda, przyzwyczajenie i przysłowiowe prawo do kotleta powinny być ważniejsze od bezpieczeństwa kolejnych pokoleń? Czy ignorowanie lub negowanie faktów to właściwa reakcja w sytuacji, gdy w szybkim tempie zbliżamy się do ściany, czy może jednak warto nacisnąć na hamulec i rozglądnąć się w poszukiwaniu alternatywnej drogi? A może brak odruchu samozachowawczego to nie wynik egoizmu, lecz niewiedzy? Jeśli tak, to warto, by raport “Smród, krew i łzy. Włącz myślenie, bądź zmianą” przygotowany przez europosłankę Sylwię Spurek i zespół jej współpracowników trafił do jak największej liczby osób.

“Przekazuję wam publikację, w której podejmujemy próbę zderzenia się z kosztami działania sektora hodowlanego, staramy się pokazać jego wielowymiarowe oddziaływania na klimat i środowisko, zdrowie i jakość życia ludzi oraz – co dla mnie ważne – na prawa zwierząt”.

Wszystko, o czym nie chcielibyście wiedzieć

Tak należałoby streścić zawartość tego raportu. Przeczytacie w nim rzeczy, o których wolelibyście nie wiedzieć i o które większość ludzi nigdy nie zapyta. Zresztą nic w tym dziwnego, bo są one brzydkie, źle o nas świadczą i są jak zbiorowy wyrzut sumienia. Ale od wszystkich tych brzydkich rzeczy gorsza i straszliwsza w skutkach może być nasza bierność. Dlatego powinniśmy otworzyć swoje zmysły na smród, swoje serca na krew i łzy, a swoje umysły na zmianę.

“Chcę przesuwać granice debaty, aby zwiększać świadomość ludzi i otwartość na progresywne zmiany. Do tego potrzebujemy jednocześnie twardych faktów i odwagi, by mówić wprost: sektor hodowlany śmierdzi, szkodzi i zabija. Parafrazując słowa Einsteina: jeśli chcesz opisać problem ferm, elegancję pozostaw krawcom. Na szczęście jest nas coraz więcej. Coraz więcej osób podejmuje świadome decyzje, poświęca swój czas i życie na walkę o planetę i prawa zwierząt”.

[źródło: Pixabay.com, autor: DomenicBlair]

“Innowacje powstają z twórczego burzenia”

Dr. Sylwia Spurek chyba jak mało kto wie, co to znaczy być ośmieszanym i wyszydzanym za wypowiadanie mało popularnych, czy niezgodnych z głównym nurtem tez. Jej podejście do zagadnień związanych z weganizmem i ochroną praw zwierząt niektórzy nazywają radykalnym, ale to właśnie dzięki niemu na osi między ową “skrajnością” a wygodnym status quo tworzy się przestrzeń do dyskusji i do działania. I to w tej przestrzeni trwają ożywione spory, przetaczają się bitwy i przesuwają granice pojęć. Dlatego, nawet jeśli nie wszystkie tezy i pomysły środowisk skupionych wokół idei weganizmu, ekologii i praw zwierząt są bliskie Waszym dzisiejszym przekonaniom, to zawsze warto dać sobie szansę na poszerzenie wiedzy. Uparte tkwienie w znanych (i często wygodnych) schematach oraz niedopuszczanie do siebie nowych faktów jest nie tylko niemądre, ale przede wszystkim może być niebezpieczne.

“Uważacie, że przesadzam? Czas pokaże, kto miał rację, i nie sugerujcie się, proszę, tym, że dzisiaj jest nas garstka, a większość nas ignoruje, ośmiesza i atakuje. Pamiętajcie o słowach Thomasa Jeffersona – jeden człowiek, który ma odwagę, to większość. Mam nadzieję, że będzie nas więcej”.

Jakie są fakty?

• Obecnie ok. 60% (biorąc pod uwagę biomasę, czyli łączną masę organizmów) wszystkich ssaków na Ziemi to tzw. zwierzęta hodowlane, ok. 36% stanowią ludzie, natomiast dzikie zwierzęta to jedynie ok. 4%. W przypadku ptaków te tzw. hodowlane stanowią ok. 70%, a dzikie ok. 30%.
• Utrata bioróżnorodności następuje szybciej niż kiedykolwiek w historii naszej planety – tempo tego zjawiska jest szacowane na dziesiątki, a nawet setki razy szybsze niż średnie tempo wymierania w ciągu ostatnich 10 milionów lat i ciągle przyspiesza. Szacuje się, że około miliona gatunków roślin i zwierząt (czyli ok. 25% istniejących) zagrożonych jest wyginięciem, a koniec wielu z nich może nastąpić w ciągu najbliższych dziesięcioleci.
• Sektor hodowlany jest odpowiedzialny za 78% utraty różnorodności biologicznej na lądzie, 80% zakwaszenia gleby i zanieczyszczenia powietrza (emisja amoniaku i tlenków azotu) oraz 73% zanieczyszczenia wód (zarówno azot, jak i fosfor)
• Produkcja wołowiny napędza wylesianie pięć razy bardziej niż jakikolwiek inny sektor.
• Jeśli połączymy pastwiska wykorzystywane do wypasu z ziemią wykorzystywaną do uprawy roślin na paszę dla zwierząt, okaże się, że blisko 80% globalnych gruntów rolnych jest wykorzystywane na potrzeby hodowli zwierząt. Jednak, chociaż zwierzęta tzw. gospodarskie zajmują większość ziem uprawnych na świecie, wytwarzają tylko 18% światowych kalorii i 37% całkowitego białka. Obrazowe przeliczenie: według szacunków każde 100 kcal przeznaczonych do karmienia zwierząt daje tylko 17–30 kcal w postaci mięsa.
• Przemysł mięsny, w zależności od szacunków, odpowiada za 2/3 do 3/4 emisji gazów cieplarnianych pochodzących z systemu żywnościowego.
• Światowa produkcja mięsa gwałtownie wzrosła w ciągu ostatnich 50 lat – całkowita produkcja zwiększyła się od 1961 r. ponad czterokrotnie.
• W fermach przemysłowych hodowane jest ok. 94% zwierząt tzw. hodowlanych na świecie (zwierzęta lądowe i ryby łącznie).
• Fermy emitują do otoczenia wysokie stężenia pyłu zawieszonego PM, w tym pyłu drobnego o średnicy cząstek poniżej 2,5 μm (oznaczanego symbolem PM2.5), będącego nośnikiem czynników biologicznych i związków chemicznych, które wraz z nim są wdychane przez ludzi. Długotrwała ekspozycja na pył PM2.5 skutkuje wieloma chorobami głównie ze strony układu oddechowego i układu krążenia oraz powoduje zwiększoną umieralność, co zostało udowodnione w skali globalnej.

To przykładowe dane zaczerpnięte z tego, liczącego ponad 200 stron, raportu. Jeśli Was zaciekawiły, to zachęcamy do sięgnięcia po całość opracowania.

“Z jednej strony mamy długą listę różnorodnych zagrożeń, z drugiej uwikłanie ludzkości w system żywnościowy oparty na zwierzęcych, subsydiowanych, a więc tanich produktach, wysokiej emisyjności i cierpieniu zwierząt”.

[źródło: Pixabay.com, autor: Ralphs_Fotos]

Co z tymi faktami/fantami zrobić?

Do działań, które możemy podejmować jako jednostki, należy z pewnością zmiana diety i zachowań konsumenckich. Jak wynika z raportu FAO, WHO, UNICEF i Światowego Programu Żywnościowego (World Food Programme – WFP) pt. „Stan bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia na świecie” („The State of Food Security and Nutrition in the World”) z 2020 r., za „zdrowe i zrównoważone” uznano cztery modele odżywiania: wegański, wegetariański, peskatariański i fleksitariański. Z kolei naukowcy jednego z najbardziej prestiżowych czasopism medycznych, „The Lancet”, opracowali optymalny model żywienia człowieka w epoce Antropocenu, nazwany dietą planetarną.  Jednym z głównych założeń tego modelu jest odejście od białka pochodzenia zwierzęcego na rzecz białka roślinnego, co powiązano z licznymi korzyściami zdrowotnymi i środowiskowymi. Wykazano również, że globalna implementacja diety planetarnej mogłaby o 34% skuteczniej zapobiegać przedwczesnym zgonom, niż implementacja zaleceń WHO czy większości z przeanalizowanych wytycznych pochodzących z 85 państw, w tym krajów Unii Europejskiej.

Nasze indywidualne wybory, istotne z punktu widzenia zdrowia, czy etyki, nie są jednak w stanie przynieść oczekiwanego, globalnego efektu, jeśli nie będziemy ich wzmacniać poprzez nagłaśnianie i wynoszenie na poziom, na którym operują osoby mające realny wpływ na tworzenie polityki rolnej i żywnościowej. Stąd potrzeba docierania do osób tworzących prawo nie tylko poprzez “portfelowe” głosowanie w czasie codziennych zakupów, ale także poprzez wspieranie petycji i inicjatyw obywatelskich organizowanych przez stowarzyszenia, czy organizacje społeczne.

“Zebrane i prezentowane dane jasno pokazują, że system żywienia, model rolnictwa, który obowiązywał dotychczas, zbankrutował. (…) Musimy mieć odwagę to powiedzieć głośno i rozpocząć jego proces likwidacyjny. Tak jak wygaszamy kopalnie, tak jak inwestujemy w odnawialne źródła energii – tak czas rozpocząć wygaszanie przemysłu mięsnego i inwestowanie w branżę roślinną. Czas rozpocząć inwestycje w innowacyjne, lokalne firmy, w etyczne, zrównoważone i lokalne rolnictwo. I to nie stanie się samo, tego nie zrobią konsumenci i konsumentki czy wegańscy blogerzy i blogerki. To muszą zrobić politycy i polityczki. Jeżeli chcemy ratować planetę, uwolnić ludzi i inne zwierzęta od ferm, to cały system musi się zmienić. Nie możemy czekać. Polska i Europa może być zielona, etyczna i wolna od ferm”.

Roślinna przyszłość

Raport “Smród, krew i łzy (…)” pokazuje, że choć wegańskie postulaty kojarzone są głównie z walką o prawa zwierząt pozaludzkich, to w rzeczywistości ich oddziaływanie jest dużo szersze. Dążenie do zakończenia hodowli zwierzęcej (w tym przede wszystkim chowu przemysłowego) to nie tylko kwestia przyzwoitości, uczciwości i empatii wobec innych istot, ale też naszego zdrowia, przyszłości  planety, a także życia milionów ludzi, którzy potrzebują naszej solidarności i realnej pomocy.

Ludzkość potrzebuje takiego systemu żywnościowego, w którym uprawiane rośliny będą bezpośrednim źródłem zdrowego i taniego pożywienia dla ludzi, zamiast stanowić paszę dla zwierząt, hodowanych w sposób wątpliwy ekologicznie, ekonomicznie i etycznie.

Ludzkość potrzebuje świata budowanego w oparciu o troskę, empatię i szacunek, a nie chciwość, przemoc i nieodpowiedzialność.

Ludzkość potrzebuje wreszcie naszego zaangażowania, by wszystkie te zmiany miały szansę się dokonać.

“Jeżeli zgadzasz się z moimi postulatami, nawet z częścią z nich, to napisz o tym w swoich mediach społecznościowych, przekaż tę książkę swoim bliskim, opowiedz innym, co sektor hodowlany robi z naszym życiem, naszą planetą i miliardami zwierząt. Jeżeli chcesz i możesz działać, to zacznij tworzyć ze mną ruch społeczny – Zielona Europa! Zacznijmy razem zmieniać świat na nowy, lepszy, etyczny. Zróbmy to dla dobra wspólnego, w imieniu setek milionów Europejek i Europejczyków, którzy i które z różnych względów nie mogą działać i walczyć o swoje prawa, w imieniu miliardów zwierząt innych niż ludzie, które mają tylko nas”.

[źródło: Pixabay.com, autor: Pavlofox]

Podziękowania

Jak już wspomnieliśmy, omawiany raport jest dziełem wielu osób. Wymieniając je poniżej dołączamy jednocześnie do podziękowań złożonych im przez dr Sylwię Spurek:

• dr. Marcin Anaszewicz oraz cały zespół Green REV Institute (pomysłodawcy i współtwórcy raportu)
• Maria Kordowska, Katarzyna Wilkołaska i Myka Żabińska (członkinie zespołu parlamentarnego Sylwii Spurek)
• lek. med. Alicja Baska, mec. Joanna Januszewska-Noga, dr Anna Kozajda, prof. Paulina Kramarz, profesorka Anita Krajnc, dyrektorka Animal Save Movement, dr. inż. Jerzy Kupiec, Barbara van Paassen i dr. Danny Wijnhoud z ActionAid, Ilona Rabizo z Otwartych Klatek, Dominika Sokołowska z Greenpeace Polska, Anna Spurek, dyrektorka wykonawcza REV, Małgorzata Szadkowska z CIWF (konsultanci i konsultantki, którzy dostarczyli opinie, komentarze i uwagi do raportu)
• prof. Andrzej Elżanowski, Dariusz Gzyra, Karolina Kuszlewicz oraz Dorota Sumińska i Adam Wajrak (autorzy blurbów, które znalazły się na okładce publikacji)
• Ula Pągowska (autorka okładki), oraz Andrew Skowron i Karolina Harz (zdjęcia).

Wszystkie te osoby poświęciły swój czas i energię, by wzbogacić raport o swoją wiedzę i doświadczenie, tak by był on rzetelny i niebudzący wątpliwości.

Podsumowanie

Elektroniczna wersja raportu dostępna jest pod tym adresem, natomiast egzemplarz papierowy możecie otrzymać pisząc maila na adres: poslanka@sylwiaspurek.pl. Pod ten sam adres możecie kierować do dr. Sylwii Spurek Wasze uwagi, opinie i pomysły.

Źródła wszystkich danych zacytowanych w niniejszym artykule dostępne są na końcu raportu.

“Jako społeczeństwo jesteśmy ofiarami cynicznie prowadzonej od lat dezinformacji, która ma na celu osłabienie empatii i utratę poczucia łączności ze światem zwierząt. Dlatego też w tym raporcie będę pisała o zwierzętach wprost, bo naszym obowiązkiem jest dostrzeganie ich dramatu i rozumienie jego konsekwencji”.

Zapraszamy do korzystania z naszej wyszukiwarki vege-wydarzeń oraz z vege-katalogu, w którym znajdziecie m.in. osoby i organizacje działające na rzecz idei wegetarianizmu i weganizmu. Zachęcamy też do przysyłania za pośrednictwem specjalnego formularza propozycji nowych obiektów.