Publikując w 2017 roku książkę „Biographies animales. Des vies retrouvées”, francuski historyk Éric Baratay wskazał na słabo do tej pory eksplorowany obszar studiów nad zwierzętami (wcześniej zwracała na niego uwagę m.in. Erica Fudge w artykule „Animal Lives if, and how, a biography of animal might be written”) i jeszcze słabiej rozpoznany potencjalny wymiar life writing. Mimo że później ogłoszono kilka innych publikacji (np. „Animal Biography: Re-framing Animal Lives” pod red. André Krebber, Mieke Roscher), trudno uznać, by pole refleksji na ten temat, zwłaszcza w polskiej humanistyce, zostało rozbudowane w stopniu, w jakim na to zasługuje. Można to uzasadniać wciąż silnym oddziaływaniem zastanych, zasadniczo antroponormatywnych konwencji (to także przypadek, z innych względów cenionych, realizacji: „Flusha” Virginii Woolf czy „Mojej Tulipanki” Joego R. Ackerleya), przyczyną takiej rezerwy zdaje się również wyraźnie rysujące się ryzyko sprowadzenia narracji do serii efektownych anegdot, infantylizujących los zwierząt. Nie jest raczej przypadkiem, że tego typu historie często kojarzone są z popkulturowymi wzorcami bądź dziecięcym odbiorcą. Dlatego też intrygujący i inspirujący koncept biografii zwierzęcej powinien wzbudzać zarazem krytyczną czujność i skłaniać do stawiania podejrzliwych wobec niego pytań – w pierwszej kolejności o to, na ile sama forma biografii jest immanentnie antropocentryczna, a na ile inkluzyjna, a więc jak daleko idących reinterpretacji i ingerencji wymaga dostosowanie jej do zwierząt; w jakim zakresie przydatne będzie wykorzystanie znanych konwencji, użycie antropomorfizacyjnych chwytów. Dalej – i poniekąd w związku z ostatnim problemem – istotna jest kwestia nieantropocentrycznego rozumienia podmiotowości oraz sprawczości. W rezultacie każdorazowo przemyślenia wymagają również rozwiązania warsztatowe, choćby sposób korzystania z wiedzy zoologicznej, etologicznej, a niewykluczone, że także konieczność jej weryfikowania. Wreszcie wypada mieć na uwadze zjawisko nierzadko tendencyjnego wyboru bohaterów takich narracji, skłonność do uprzywilejowania pewnych gatunków zwierząt, tworzenia zmanipulowanych biografii jednostek (kreowanych jako superbohaterów), które odegrały szczególną rolę w ludzkiej historii lub zdają się do nas podobne. Od razu narzucają się też wątpliwości, jak poza antropocentrycznym paradygmatem przedstawiać życie całych zbiorowości/wspólnot zwierzęcych i jak konfrontować się z anonimowością milionów zabijanych przez nas istot, skoro i one przecież miały/mają konsekwentnie wymazywane biografie.

Zależy nam, aby biorąc pod uwagę te trudności, autorzy i autorki wypracowały i wypracowali propozycje przezwyciężania ich, stawką takich poszukiwań jest konstruowanie animalnych biografii (fikcjonalnych oraz dokumentalnych) jako przestrzeni emancypacji. Uwzględniałaby ona przekazywane nam przez zwierzęta komunikaty na swój temat i sprzyjałaby (radykalnemu?) przechodzeniu na ich stronę, skupieniu narracji na perspektywie słabszych, a nie na mechanizmach opresji, którym podlegają. Warto zarówno wydobywać spójne, lecz niedostatecznie rozpoznane opowieści, jak i scalać wstępne przyczynki, zbierać rozproszone materiały (historiograficzne, literackie, filmowe, fotograficzne itp.); warto też na nowo je przepisywać lub po prostu spisywać. Zapraszamy do nadsyłania esejów biograficznych, studiów przypadków, a także komentarzy do nich, krytycznych artykułów poświęconych strategiom narracyjnym, prób konceptualnego, metodologicznego opracowania bądź przeformułowania interesującego nas zagadnienia.

Sugerujemy możliwość podjęcia następujących problemów, tematów:
– animalne opowieści biograficzne w literaturze, filmie, teatrze, fotografii itp.,
– rola zwierząt w literaturze dokumentu osobistego,
– nieantropocentryczne redefinicje formy biografii – między biegunem autobiografii zwierzęcej a biegunem zoografii,
– narracje o losach zwierząt na tle wielkich wydarzeń dziejowych,
– biografie zniewolonych – w ogrodach zoologicznych, cyrkach, laboratoriach itp.,
– biografie zwierząt dzikich oraz udomowionych, w tym towarzyszących,
– uwarunkowania, impulsy tworzenia animalnych biografii, np. śmierć zwierzęcia, żałoba po nim jako katalizator narracji,
– biografie zbiorowe, np. stada czy gatunku,
– rola innych dyskursów emancypacyjnych (feministycznych, postkolonialnych, rasowych, klasowych itp.) w biografiach zwierząt,
– biografie zwierząt w sztuce dla dzieci,
– podatność biografii zwierząt na manipulacje/nadużycia w narracjach ideologicznych, np. narodowych, patriotycznych,
– uwikłanie biografii w mechanizmy rynku książki.

Redaktorka prowadząca: Anita Jarzyna

Termin nadsyłania tekstów: 10 listopada 2022 r. na adres: kwartalnik@czaskultury.pl

W razie potrzeby koncepcję artykułów można konsultować z redaktorką prowadzącą. Nie jest to jednak konieczne. Adres: anitajarzyna@gmail.com

Artykuł powinien mieć nie więcej niż 25 tysięcy znaków (z przypisami i listą prac cytowanych) i musi być dostosowany do standardów cytowania/przypisów MLA 8: 🔗 https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/2021/03/Informacje-dla-autorow.pdf
Prosimy o dołączenie krótkiego biogramu naukowego (500 znaków), afiliacji, kodu ORCID, listy prac cytowanych i streszczenia tekstu w języku polskim ze słowami kluczowymi.

[zdjęcie i opis pochodzą ze strony wydarzenia]